İSMİ İLE MEŞHUR İLLERİMİZ – 2 (Şanlıurfa)

Hepimizin de bildiği gibi Şanlıurfa ilimiz, geçmişiyle, yaşam tarzıyla tarihimize büyük izler bırakmıştır. Tarihte düşmana karşı büyük direniş göstermesiyle, kendi ismine şan katmıştır.

Birinci Dünya Savaşı ülkemiz için oldukça çetin ve zorlu olmuştur. Bu  savaşta büyük kayıp verilmiş, ekonomi kötüye gitmiştir. Kadın erkek, çoluk çocuk demeden halk, düşmana karşı büyük mücadele vermiştir. Savaş sırasında öyle illerimiz vardır ki, bu illerimiz bu savaşta ayrı bir mücadele vererek, bulunduğu yerin korunmasına ve kurtuluşuna sebep olmuştur.

Urfa Birinci Dünya Savaşı bittikten sonra 30-31 Ekim 1919 tarihinde Fransızlar tarafından işgal edilir. Urfa’nın işgalinden sonra şehirde Müdafaa-yı Hukuk Cemiyeti örgütlenir ve ayaklanma hazırlığına girişir. Urfa’da görev yapan askerlerden biri olan Jandarma Komutanı Yüzbaşı Ali Saip Bey 29 Aralık’ta Urfa’ya atandıktan sonra  Siverek’e giderek buradaki aşiretlerin desteğini sağlar. Aşiret kuvvetlerinden oluşan birlik, 7 Şubat 1920’de Urfa yakınlarındaki Karaköprü köyüne gelir. Fransızlardan şehri 24 saat içinde boşaltmaları istenir.

Fakat Fransızlara gönderilen ültimatom kabul edilmez. Bunun üzerine Müdafaa-yı Hukuk Cemiyeti milisleri ile birlikte şehri işgal eder ve Fransızların yerleştikleri binalar kuşatılır. Bu mücadeleye Suruç ve Akçakale’nin aşiretlerinin de katılmasıyla düşmanla savaşan  kuvvetler, düzenli birlik ve disiplin olmadığı için burada kuşatma uzar ve çok sayıda kayıp verilir. Kuşatmanın uzaması her iki tarafı da yıpratır. Fransızlar da perişan ve kötü duruma düşerler. Erzakları tükenir, açlıkla karşı karşıya kalırlar ve artık katırlarını kesip yemeye başlarlar. Fransızların istedikleri ve  bekledikleri yardım da gelmez. Böylece Urfa’dan şerefle ayrılmanın yollarını aramaya başlarlar. Çevrelerinden yardım isteyecek yerler ararlar.  Bunlar arasında Ermenilerden aracı olmaları için yardım isterler fakat Ermeniler bu konuda aracı olmayı reddederler. Fransızlara yardım etmek istemezler ve onlardan uzak dururlar.

Fransızlar bulunduğu kötü durumdan kurtulmak için çevrelerinden yardım istemiş ve gerekli desteği bulamamışlardı. Bunun üzerine Fransızlar farklı yerlerden destek istemeye devam ederler. Bunlardan bir tanesi de Amerikan yetimevi yöneticisi Miss Holmes’tir. Fransızlar Miss Holmes’le bağlantı kurar ve Müdafaa-yı Hukuk Cemiyeti ile yapılan görüşmelerden sonra birtakım şartlara bağlı olarak şehri terk etmeyi kabul ederler. Fransızlar şehri terk etmek isteseler de bu durum bir takım çevrelerde rahatsızlık uyandırır. Fransızların şehri terk etmesi Müdafaa-yı Hukuk Cemiyeti içinde tartışmalara yol açar.  Urfa’da görev yapan Jandarma Komutanı Yüzbaşı Ali Saip Bey önderliğinde bir kesim, Fransızların şartlarının kabulünü içlerine sindirememiş, bu durumu kabullenmek istememişler ve bu sonuçtan oldukça rahatsızlık duymuşlardır. Fransızların geçeceği yol üzerinde Şebeke Boğazında pusu kuran milis ve aşiret kuvvetleri geceleyin Fransızlara saldırır. Üç saat süren çatışma sonunda Fransızlar büyük kayıp verirler. 296 ölü ve 67 yaralı veren Fransızlar, 140 kadar Fransız da esir edilerek Urfa’ya getirilir. Böylece Urfa’nın kaderi belirlenmiş olur ve bu çatışma nedeniyle yıllar sonra TBMM kararıyla Urfa’ya “Şanlı” unvanı verilmiştir.

Urfa’nın Şanlı ünvanının almasıyla birlikte Urfa yerine Şanlıurfa denilmiştir.

Ülkemizin her karış toprağında düşmana karşı verilen mücadele bu ilimizde de verilmiş ve Şanlıurfa, ismi ile meşhur illerimiz arasında yer almıştır.

“İSMİ İLE MEŞHUR İLLERİMİZ” adlı köşe yazımın üçüncü bölümünde Adıyaman ilimizin ismi ile ilgili bilgiler vereceğim. Üçüncü bölümde  buluşmak üzere hoşça kalın.