Elektrik zamları derhal geri alınmalı

Elektriğe yapılan korkunç zammın etkileri, faturalar gelmeye başladıkça görülmeye başladı.
Vatandaşlar ve özellikle esnaflar, yüksek elektrik faturaları karşısında ne yapacağını şaşırdı.
Ülkenin birçok yerinde elektrik faturalarına tepkeler yükselmeye başladı.
Hepsinin ortak dileği elektriğe yapılan zamların bir an önce geri alınması.
Enflasyonun en önemli nedenlerinden birisi olan elektrikte pahalılık artarak devam ediyor.
2022 ile birlikte elektriğe yapılan yüzde 125 zam, tam bir şok etkisi yarattı.
Elektriğe yapılan zamların özelleştirme sonrası yanşanması ise dikkat çekiyor.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK)’nun 2015 ve 2020 yılı Elektrik Piyasası Gelişim Raporlarında özelleştirmeyle fiyatların nasıl yükseldiği görülüyor.
Küresel finans krizinin etkileri olsa da 2005’te düşmeye başlayan tarife, elektrik perakende satış ve dağıtım alanında özelleştirmelerin başladığı 2008’den itibaren yükselmeye başlıyor ve 21 kamu şirketinin özelleştirilme sürecinin bittiği 2013’e kadar artış devam ediyor. 2018’e kadar durağan seyreden tarife, bu tarihten itibaren – toptan elektrik fiyatları düşmesine rağmen – tekrar yükselmeye başlıyor.
Üretim, iletim, dağıtım ve perakende satış alanlarının ayrılarak her birinin özelleştirilmesi ve bütün kalemlerde özel şirketlerin kâr beklentisi, bu artışın en büyük nedeni. Vatandaş bütün kalemlerde ayrı ayrı mağdur oluyor.
Üretimden tüketime kadar neredeyse iki kat artan elektrik fiyatlarındaki şok etkisini azaltmak için özellikle dağıtım şirketlerinin kurnazlık yaparak bu ay fatura kesim tarihlerine öne alarak kabarık faturalara gelecek tepkileri biraz azaltmayı planladığı söyleniyor.
Bunu destekleyecek bir durum faturaların erken kesilmesiyle görüldü. Ancak bu iddianın ne kadar doğru olduğu belli değil.
Hükümet kanadında ise kademeli fatura sistemi ile bu tepkileri karşılamaya çalıştı.
Bu sistemde, aylık 210 kilovatsaatlik tüketim sınır olarak belirlendi. Eğer elektrik faturasına sadece yüzde 50 zamlı olarak maruz kalmak için ayda 210 kilovatsaatten fazla tüketim yapmamak gerekiyor. 210 kWh elektrik tüketimi ve üzeri tüketimler artık farklı zam oranlarıyla çarpılıyor.
Ancak bu da çözüm olmadı.
Katlanarak gelen faturalar, vatandaşı isyan noktasına getirdi.
Turgut Özal bulvarında 7 Bin TL kira ödeyen işyerine 12 Bin TL elektrik faturası gelince işletmeci neye uğradığını şaşırdı. ‘Elektrik faturasına çalışıyoruz’ diyerek işletmesini kapattı.
Kentteki tekstil sektörü de aynı durumda.
Eğer elektrik zamları geri alınmaz ise yakınca bu işletmelerin bir bölümü tek tek kapanacak ve binlerce kişi işsiz kalacak.
Batman’daki Mezopotamya Otel’e bu ay 154 Bin liralık elektrik faturası gelmiş.
İşletmeci Emin Çelik dertli mi dertli.
Çelik, “Bir de yaz aylarında klimaların çalıştığı dönemi bir düşünün. O zaman 250 Bin lira elektrik faturası gelecek. Şu an bile masraflar ile başa baş gidiyoruz. Ne yapacağımızı şaşırdık. Buna bir çare bulunması gerekiyor” diyor.
Devletin dağıtım şirketlerine sattığı elektriği vatandaş iki kattan fazla ödeyerek tüketiyor.
Dağıtım ve tedarik şirketlerine Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) üzerinden devlet ucuz elektrik veriyor. Ancak bu elektrik katlanarak vatandaşın faturasına yansıyor.
Mesela kayıp ve kaçak oranlarında OECD ülkeleri ortalaması yüzde 7, TEİAŞ verilerine göre ise Türkiye’de bu oran 2019 itibarıyla yüzde 10.7. Ancak dağıtım şirketlerinden iletim seviyesinden elektrik alan büyük müşteriler (OSB’ler, demir-çelik-bakır-çimento fabrikaları vs.) hariç tutulduğunda dağıtım şebekesi kayıplarının daha yüksek olduğu ortada. Görüldüğü gibi dağıtım şirketlerinin önlemeleri gereken kayıp-kaçak bedelini hâlâ vatandaş ödüyor.
Ülkenin birçok yerinde büyük kalabalıklar yüksek elektrik zamlarını protesto ediyorlar.
Doğal olarak haklarını demokratik ortamda savunuyorlar. Çünkü bu yüksek faturaları ödemekte zorlanıyorlar.
Batman’da son bir haftalık sürede bazı esnaflar işyerini kapatmak zorunda kaldı.
Birçok esnaf ise faturaları düşürmek için işyerlerini erken kapatmak zorunda kalıyorlar.
Bu sayede elektrik ve doğalgazda faturalarında tasarruf yolunu seçiyorlar.
Enflasyonun açıklanan rakamların çok üzerinde olduğu bu ülkede bir de astronomik elektrik zamları kabul edilemez.
Şu ana kadar, ‘nasıl karnımı doyururum’ derdinde olan vatandaş artık, ‘nasıl elektrik faturasını öderim’ derdine düşmüş durumda.
Devlet vatandaşlarının zamlar altında ezilmesine seyirci kalmamalı.
Elektriğe yapılan zamlar derhal geri çekilmeli…